Değerli Okurlarımız,

İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, Ocak 2023 sayısında 19 adet araştırma makalesi, 2 adet sistematik derleme, 7 adet derleme olmak üzere 28 adet yayın bulunmaktadır. Mart 2020’de başlayan COVID-19 pandemisi bitmiş gibi görünse de çok boyutlu etkilerini sürdürmektedir. Pandemi başlangıcından hemen sonra bu konuda bilgileri derleyerek çıkardığımız 2020, 5(2) sayılı dergimiz bir çok araştırma için ilham kaynağı olmuş, pek çok hastanın tedavi sürecinde sağlık çalışanlarına ve bakım verenlere destek olmuştur. COVID-19 salgını sürecinin toplumdaki pek çok grup üzerinde yaşattığı zorluklar ile ilgili çalışmalar güncelliğini korumakta ve yapılan çalışmalar paylaşılmaya devam edilmektedir. Bu kapsamda bu sayıda, “Koronavirüs Pandemisi Sürecinde Engelli Çocukların Fiziksel Aktivite Katılımları ile Yaşam Kalitelerinin İncelenmesi, Determination of COVID-19 Fear and Healthy Lifestyle Behaviors in Faculty of Health Sciences Students: A Cross-Sectional Study (Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinde COVID-19 Korkusu ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Belirlenmesi: Kesitsel Bir Çalışma), COVID-19 Enfeksiyonu İle Birliktelik Gösteren Pulmoner Tromboemboli Olgularının Değerlendirmesi, Effect of e-Health Literacy on the Fear of COVID-19 and Attitudes Towards Protection: A Cross-Sectional Study (e-Sağlik Okuryazarliğinin Covid-19 Korkusu ve Korunmaya Yönelik Tutumlara Etkisi: Kesitsel Araştirma), COVID-19 Pandemisi Sürecinde Hemşirelik Öğrencilerinin Koronavirüs Anksiyetesi Düzeyleri ve Stresle Baş Etme Şekilleri, Investigation of the Relationship between COVID-19 Illness Perceptions and Vaccine Attitudes of Midwives and Nurses Working in the Field of Women's Health (Kadın Sağlığı Alanında Çalışan Ebe ve Hemşirelerin COVID-19 Hastalık Algısı ve Aşıya Yönelik Tutumu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi), COVID-19 Sırasında Yaşanan Travma ile Başa Çıkabilme Algısı ve İlişkili Bazı Değişkenler” isimli 8 adet araştırma makalesi sizlerle paylaşılmıştır. Ayrıca bu konudaki “Kistik Fibrozisli Hastalarda COVID-19’un Etkisi ve Tıbbi Beslenme Tedavisi, COVID-19 ile İlişkili Pediatrik Multisistem İnflamatuar Sendromu ve Hemşirelik Yaklaşımı, COVID-19 Pandemisi ile Mücadelede XR, AI, IoT ve 5G Uygulamaları” isimli derlemeler önemli bilgilendirmeler sağlamaktadır.

Toplum sağlığında önemini koruyan anne ve çocuk sağlığı konusu dergimizin önem verdiği ve çokça yayın kabul ettiği bir diğer alan olarak öne çıkmaktadır. Çocukluk çağındaki yaygın solunum hastalıklarından astma “The Effect of Self-Efficacy of Children and Adolescents with Asthma on Their Quality of Life (Astımlı Çocuk ve Adölesanların Öz-etkililiklerinin Yaşam Kalitesine Etkisi)” isimli İngilizce olarak yayınlanmış araştırmada incelenmiştir. Bu araştırma, astım atakları sırasında çocuklara ve ergenlere başedici yaklaşımları öğretmek ve yaşam kalitelerini ve öz-yeterlik düzeylerini artırmak konusunda bilgiler sunmuştur. “The Relationship Between Maternal Chronic Disease, Infection, and Having a Child with Autism Spectrum Disorder (Maternal Kronik Hastalık ve Enfeksiyon ile Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuğa Sahip Olma Arasındaki İlişki)” ismi ile yayınlanan bir diğer araştırma, Otizm Spektrum Bozukluğunda annenin doğum öncesi dönemde sahip olduğu kronik hastalıklar ve enfeksiyonun, çocukta otizm görülme riskini artırdığını göstermektedir. “Çocukluk Döneminde Meningokoksemiye Güncel Yaklaşım ve Hemşirelik Bakımı” isimli derlemede çocukluk çağında, özellikle beş yaş altında sık görulen, çocuk sağlığını büyük oranda riske atarak ağır seyredebilen meningokokseminin değerlendirmesi, izlenmesi, tedavisi ve hastalık bakımı detaylı olarak irdelenmiştir. Yenidoğan yoğun bakımları ile ilgili “İntegral Hemşirelik Teorisi ve Yenidoğan Yoğun Bakımlarda Uygulanan Non-Farmakolojik Yöntemlere Teorinin Entegre Edilmesi” isimli derleme ağrının farmakolojik olmayan ve pozisyon verme, kanguru bakımı, emzirme veya anne sütü verme, anne kokusu, sallama, besleyici olmayan emzirme yöntemleri, oral sukroz verme, çevresel uyaranların azaltılması ve sarmalama gibi kontrol yöntemleri üzerindeki çalışmalar hakkında bilgi vermektedir.

Gebelik, anne sütü, emzirme süreçleri ile ilgili “Doğum Sonu Dönemdeki Kadınların Emzirme Tutumları ve Etkileyen Faktörler, Doğum Sonu Dönemdeki Annelerin Anne Sütü Sağma Oranları ve Etkileyen Faktörler, Adölesan gebelerin gebelik ve anneliğe uyumları ve Gebelerin Aşı Karşıtı Düşünceleri ve Aşı Yaptırmama Nedenlerinin Influenza Aşıları Özelinde İncelenmesi: Sistematik Derleme” bu sayıdaki diğer yayınlardır.

Kanser ile ilgili çalışmalar bu sayıda da önemli bir yer teşkil etmiştir. “Health Belief Levels of Adult Individuals on Prevention of Colorectal Cancer and Their Status of Participating in Screening Program (Erişkin Bireylerin Kolorektal Kanserden Korunmaya Yönelik Sağlık İnanç Düzeyleri ve Tarama Programına Katılım Durumları) ve Kadınların Pap Smear Testi Yaptırma Durumlarının Sağlık İnanç Modeli Yaklaşımı ile Değerlendirilmesi” kanserden korunmada önemli ipuçları sunmaktadır.

Anatomik yapıların iyi öğrenilmesi, görüntülenmesi, varyasyonlarının belirlenebilmesi ile analizi tanılama ve tedavide önem arz etmektedir. Bu kapsamda, “Arteria Subclavia ve Ana Dallarının Çok Kesitli Bilgisayarlı Tomografi (ÇKBT) ile Morfolojik ve Morfometrik Analizi” isimli makale boyun ve toraks birleşkesindeki damarsal yapılar hakkındaki bilgileri detaylı görüntüleme teknikleri ile ortaya koymuştur.

Kan beyin bariyeri (KBB), toksik bileşiklerin ve patojenlerin kandan beyne geçişini engelleyen, besin öğelerinin ise beyne iletilmesini sağlayan merkezi sinir sistemi ve periferik sinir sistemi arasında bir bariyerdir. Beslenme, nöral aktivite ve yaşlanma, hava kirliliği, ağır metallere maruziyet, sigara, alkol, stres, egzersiz gibi faktörlerin bu bariyer için etkileri bildirilmiştir. “Kan Beyin Bariyeri Modülasyonuna Yeni Bir Bakış Açısı: Beslenme ve Çevresel Faktörlerin Etkisi” isimli derleme kan beyin bariyeri bileşenlerini, işlevlerini, hastalıklardaki rolünü ve kan beyin bariyerini module eden faktorleri ele alması bakımından literatüre katkı sunamayı hedeflemektedir.

Yara yeri enfeksiyonlarına en sık neden olan mikroorganizmaların dağılımı ve antibiyotik direnç profilleri “Yara Kültürlerinden İzole Edilen Mikroorganizmalar ve Antibiyotik Dirençleri /1 Yıllık Süreç” isimli araştırma ile tespit edilmiş, elde edilen verilerin uygun antibiyotik seçimi ile direnç oranlarının düşürülmesi ve tedavi maliyetlerinin azalmasına katkı sağlayacağı vurgulanmıştır. Diyabetik ayak yaraları, alt ekstremite amputasyonlarına ve mortalite artışına kadar gidebilen ciddi bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. “Diyabetik Ayakta Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamalarının Kullanımı: Literatürün Gözden Geçirilmesi” isimli yayında, alternatif ve medikal sistemler, beden-zihin müdahaleleri, biyolojik tedaviler, manipulatif ve beden temelli tedaviler ve enerji terapileri başlıklarında literatür taramaları sunulmuştur.

Değişik eğitim süreçlerinde olan öğrenciler ile ilgili çalışmalar, “Lise Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıklarının Yordayıcısı Olarak Algılanan Sosyal Yetkinlik, Cinsiyet, Günlük İnternet Kullanım Süresi ve Ebeveyn Kontrolü, Sağlık Alanında Eğitim Gören Üniversite Öğrencilerinin Kariyerlerine İlişkin Tutumlarının İncelenmesi: Karma Yöntem, İlkokul Öğrencilerinde Ağırlık Yönetiminde Oyun Destekli Beslenme Eğitimi Programının Etkinliği” başlıkları ile bu sayıda paylaşılan yayınlar olmuştur.

Sağlığın sürdürülmesi, korunması ve hastalık süreçlerinde yeniden yapılandırılmasında biyopsikososyal model en çok vurgulanan kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Psikososyal boyut açısından affetme kavramı ruh sağlığı, psikoterapi, psikofizyoloji, gelişim ve sosyal psikoloji alanlarında popüler bir araştırma konusu olmuştur. “Affetme Kavramı ve Hemşirelik” isimli derleme affetmenin, kendini affetme, başkalarını affetme, durumların veya olayların affedilmesi boyutlarını irdelemiş, affetme modellerini ve affetmeyi etkileyen faktörleri ortaya koymuş, affetme kavramının anlaşılması ve farkındalığı ile olumsuz düşünceleri olumlu düşüncelere yönlendirip hem fiziksel hem de ruhsal iyileşme sağlaması sonucunu vurgulamıştır.

Biyopsikososyal iyiliğin sağlanması hususunda vurgu yapmak üzere bu sayımıza eşlik eden orijinal kapak resmi “nilüfer” çiçeği olarak seçilmiş ve kapak tasarımı Prof. Dr. Fikri Salman tarafından yapılmıştır. Nilüfer çiçeği, kendi kendini temizleyen özel sistemi ile dünyadaki en temiz çiçek olarak tanımlanır. Nilüfer çiçeği antimikrobiyal bir çiçektir. Bitki, üzerine en ufak bir toz zerresi geldiğinde hemen yapraklarını sallar ve toz taneciklerini belli noktalara doğru iter. Yaprağın üzerine düşen yağmur damlaları da bu noktalara doğru yönlendirilir ve buradaki tozların süpürülmesi sağlanır. Bitkiler dünyasında en gizemli çiçeklerden biri olan nilüfer kalp ve zihin temizliğini, ruhsal arınmayı ve içsel huzuru temsil eder. Beyaz nilüfer doğal tıpta sinirleri yatıştırmak ve eklem ağrılarının dindirilmesinde kullanılır. Türk kültüründe nilüfer çiçeği motifi, özellikle mimari alanda, Mimar Sinan’ın tasarımlarında kullanılmıştır.

Pek çok farklı araştırmanın yer aldığı bu sayımızı, bilimsel ve insan odaklı bir yaklaşımla problemlelerin çözülmesi, tıbbi yöntemlerle tedavi ve rehabilite edilmesi sürecinde araştırmalar planlayan, uygulayan, sonuçlarını paylaşan ve yayınlamak için çaba gösteren tüm araştırmacılarımıza ithaf ediyorum.

Prof. Dr. Derya ÖZER KAYA

Editör

Erken görünüm için: https://dergipark.org.tr/tr/download/issue-full-file/75682